Question

Күйдің Қүдіреті дегенді қалай тсүнесің деген тақырыпта эссе керек ​

Answer 1

Ответ:

Музыка аспаптарында орындалатын шығармаларды аспаптық музыка деп атайды.

Қазақтың домбыра, қобыз, сыбызғы, шертер сияқты ұлттық музыкалық аспаптарында орындалатын әуен-саз күй деп аталады.

Бізге жеткен ең көне күйлер – күй атасы Қорқыттың шығармалары.

Күй – бағдарлы мазмұны бар, көркемдігі жоғары аспаптық жанр. Онда табиғат құбылыстары («Алатау», «Саржайлау», «Көбік шашқан»), тарихи оқиғалар («Ел айырылған», «Жеңіс»), халық мерекелері («Тойбастар», «Балбырауын»), жан-жануарлар («Аққу», «Қоңыр қаз», «Көкала ат»), аңыз-ертегілер («Мұңлық-Зарлық», «Қос мүйізді Ескендір»), жеке адамдар («Байжұма», «Абыл»), адам сезімдері («Қуаныш», «Сағыныш»), т.б. түрлі оқиғалар мен құбылыстар суреттеледі.

Күйлер тақырыбы мен мазмұнына қарай аңыз-күйлер, тартыс күйлер, тарихи күйлер, арнау күйлер, лирикалық күйлер, психологиялық күйлер болып жіктеледі.

Қазақтың аспаптық музыкасы ХVІІІ ғасырдың соңында жоғары деңгейге көтерілді. Бұл кезде Байжұма, Баламайсан, Есжан, Байжігіт, Ұзақ, Боғда, Махамбет сияқты күйшілердің атағы халыққа кеңінен мәлім болды. ХІХ ғасырда ежелгі күйшілік өнердің одан әрі өрістеп дамуына Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет, Тоқа, Абыл, Есір, Ықылас, Байсерке, Қазанғап, Сейтек, Дина, Сүгір сияқты күйшілік өнердегі ірі тұлғалар елеулі үлес қосты.

Домбыра күйлері орындалу мәндері мен құрылымдылық ерекшеліктеріне қарай төкпе және шертпе деп аталатын екі үлкен түрге бөлінеді. Төкпе күйлер тұрақты екпін мен өлшемде, оң қолдың тұтас сілтенуімен орындалады. Ал шертпе күйлер көбінесе жалғыс дауысты болып, оң қол саусақтарының ұшымен орындалады.

Қазақтың ең көне күйлерінің көпшілігі – қобыз күйлері. Ежелгі түркі тектес халықтарда қобыз күйлері жыраулар өнерінен бастау алады. Жыраулар жырды қобызбен сүйемелдеп отырған. Қобыз күйлерінде бұрынғы бақсы сарындары да көп кездеседі. Бұл өнерді дамытуға Кетбұға, Кербала, Айрауық, Көккесене, Ықылас және Жаппас Қаламбаев, Дәулет Мықтыбаев сынды ұлы күйшілер зор үлес қосқан.

Қазақтың ежелгі аспаптық музыкасы аса бай көркемдік тереңдігімен ерекшелігімен , рухани мәдениеттің құнды қазынасы ретінде ұрпақтан ұрпаққа жалғаса бермек.

Қазақтың халық аспаптық музыкасының бүгінгі күнге жетуіне атақты домбырашылар Дина Нүрпейісова, Оқап Қабиғожин, Науша және Махамбет Бөкейхановтар, Лұқпан Мұхитов, Қали Жантілеуов, Ғылман Хайрошев, Төлеген Аршанов Смағұл Көшекбаевтардың сіңірген еңбектері ұшан-теңіз.

Домбыра – қағып, шертіп ойнайтын ішекті музыкалық аспап. Қазақтың ән-күй орындаушылық дәстүріне байланысты домбыра аспабының бірнеше түрі бар, олардың тек сырт пішіні ғана емес, ішек және перне саны да әр қилы болып келеді. Қазір домбыраның екі түрі кездеседі. Негізінен 2 ішекті болып келеді. 3 ішекті домбыралар да бар. Қазақстанның батыс өңірі, Арқа мен солтүстік-шығыс өңірлерінің домбыралары ел арасында көп пайдаланылады.

Қобыз – ысқышпен ойналатын ішекті музыкалық аспап. Мойны имек келетін бұл аспап сол қол саусақтары тырнақтарының сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады. Аспатың шанағы терімен қапталып, ысқыштары мен ішектері жылқының қылынан жасалады. Ертеде қобызды бақсылар құдіретті кш ретінде пайдаланған. Бүгінде қобыз аспабында ойнау шеберлігінің күрделенуіне байланысты төрт ішекті қобыз да пайда болды. Бұл қобыздың ішектері сымнан жасалады.

Answer 2

"Күйдің Қүдіреті" деген тақырыптың бетінде ессе жазу қажет болғанда, сіз осы тақырыпты кем дегенде қандай нұсқаларда жаза алатыныңызды білгіңіз керек. Жасау кезінде осы кітаптың тақырыбына негізделген сіздің жеке ойлап шығуларыңыз жақсы келеді. Алайда, осы тақырыптың есепті ессенің жасалуы үшін бірнеше нұсқаларды сізге ұсынамын:

1. Күй туралы мәліметтер. Күйдің Қүдіреті деген тақырыпты жазу үшін күйдің тарихы, өзінің маңызды түрлері, күйді жазушылар, күйдің алдыңғы рет қалыптасуы қандай болған, ол тақырыпта маңызды болатын мәліметтерді қосуыңыз керек.

2. Күйдің Қүдіретінің маңызды аспекттері. Бұл кітапты жазу үшін күйдің Қүдіретінің маңызды аспекттері мен мәні туралы салалымдарды қолдануыңыз керек. Мысалы, бұл күй қазақ халқының музыкалық культурасында көрсеткен рөлі, тарихи маңыздылығы, жазу жолдары, саяси, сонымен қатар.

3. Сіздің ойлап шығуларың. Тақырып бойынша сіздің жеке ойлап шығуларыңызды қосуыңыз керек. Күйдің Қүдіретіне қандай ұқсас мазмұн жасауыңызды көрсетіңіз.

4. Қалыптасу және түсіндіру. Ессенің бастамасын жазған кезде оның түсіндіруі мен қалыптасуы туралы талаптарға сӱз беріңіз. Жазымдың басын, орта бөлігін, аяқтық бөлігін көрсету арқылы тақырыптың анық болуына көмек көрсетіңіз.

Ессе жазу кезінде жаңа мәліметтер жинау үшін кітаптар, мақалалар және интернет ресурстарын пайдаланыңыз. Ессе ұжымдасу және дайындау кезінде сіздің дамуыңызға жарық қосуы мүмкін болады. Тақырыпты білім жасау және жеке ойлап шығуларыңызды қосу арқылы "Күйдің Қүдіреті" деген ессе қалай тсүнесіңізді жазуыңыз мүмкін болады.