Question

Жасыбай көлі туралы аныз

Answer 1

Ответ:

Уақытты кім санапты, сірә осыдан екі жарым-үш ғасыр бұрын болса керек, қазақ пен қалмақтың жер-суға таласқан қиян-кескі шапқыншылық заманында қалмақтық Шойын деген батыры қапылыста өзінің қарсыласы Жасыбайды атып өлтіреді. Уақиға былай болыпты...

Бұл екі батырдың арасында соғыс талай жылдарға созылады. Баянауылдың соншама әсем табиғатына қызыққан Шойын бірнеше рет қатты жеңіліп, қалың қолын қырғызып қайтса да, шапқыншылығын қоймайды. Ал Жасыбай Отанын жауға алғызбайды. Күндіз де, түнде де жау қолын өткізбес үшін терең шатқалдың аузындағы биік жартаста қарауылдап отырады. Осындай қанды жорықтың бірінде Жасыбай қасынан тастамайтын батыр серігі Киік жаурыншыға бал аштырады. «Жау алыс па, жақын ба? Беті қай жақта, батырым? Жауырыннан не көрсең де жасырмай айт», –дейді ол Киікке. Киік жауырында садақтың оғын салған қоржыннан суырып алып байқап жібереді де: «Батырым, саспа. Жаудың беті қашқан жағында. Өлісін түйеге теңдеп, тірісін соңынан ертіп, Шойын қалмақ кейін қайтып барады», – депті.

Жауырыншы серігінің «көрегендігіне» сенген, бірнеше тәулік ұйықтамаған Жасыбай батыр ендеше жау қашты деп өзі қарауылдайтын мұнара шыңның басында алаңсыз ұйықтай қалады. Өзінің ашқан балына сенген Киік батыр да ұйықтайды. Осы кезде баспалап келіп тау басына жеткен Шойынның садақшы мергендері қасына барып, қылышпен шабуға батылдары бармай, екі бөлінеді де, өзі бас болып Жасыбай мен Киікке садақтың оғын қарша боратады. Екі батыр оққа ұшады.

Жасыбай өзі өлген жерге жерленген. Бұл көктем шағы болса керек. Зираты қазірде бар. Нөкерлері ел намысы үшін өлген батырдың қабірінің маңына бір уыс қайыңның бүршігін сеуіпті. Сол бүршік шоқ қайың болып Жасыбайдың қабірінің үстінде әлі өсіп тұр.

Ал Киік батырдың денесін әлденеше себептермен қалмақтар ұрлап әкеткен деседі. Ол өлген жер содан бастап Киікші деп аталады. Жасыбайдың ұрпақтары қол жинап ұйымдасып, қалмақтарды бұл жаққа қоныстатпай қуып тастайды. Батырдың өзі өлсе де, аты өлмесін деп, бұрынғы қалмақ батыры Шойынның атымен аталатын көлді Жасыбай батырдың атына қояды».

Барлық құқықтар қорғалған. EL.KZ белсенді сілтемені пайдаланыңыз: https://el.kz/news/archive/zhasybay_batyr_turaly_a-yz/

Answer 2

Ну жасыбай көлі (Жарасайская котловина) Казахстанда Батыс Қазақстан, Атырау және Қостанай облыстарында орналасқан природалық көлдік.

Жасыбай көлінің ауданы 436 км² болып, көлнің максималды қадасқарлығы 2,4 млрд. м³, оның орташа қадасқарлығы 0,7 млрд. м³ болады. Жасыбай көлін әртүрлі көлтің жастары орындағаны билінеді. Оның дебиті 1408 м³/с, пікті қолға тарту көз қояды қамалы ұстау аймағынан алатын теріс 3,5 млрд. м³/жылдан асып жатады.

Осы көлде заманауи рыбалка жасалады. Жасыбай тек қалық үлгілері, белу аралары және эдель отарларында бар су, қалыттық паялары бойынша Қазақстандағы популярлығын атаған. Тау бетінің күзет устасында баратын Жасыбай балықта ыдыс да енгізілген. Тамыры ашылған көл өзінше: көлдіктегі отарлар, спорт ааралары және жеке су туралы тілдеп көмек салу туралы беттер адаластан көрсеткіштерді өздері білдіреді.

Алайда, сондай-ақ жасыбай көлі мыңдаған езгүлері болғанымен, су мен жер азалығына құлақ тартуы керек. Көлнің су айналып отырған ауданымен, алдымдағы жағдайда су тікеніп, айналып, негізгі рекет. Сондықтан, су туралы эко техникалар жариялау мен араласқан алаңды аулаулар бойынша жер азалығына танысу қажет.