Question

1. Ақсақ Темір деген кім? Ол туралы не білесіңдер? ​

Answer 1

Ответ:

Атақты Монғол және түрік тектес халыөқтарының билеушісі. Ақсақ Темір 1336 жылы Самархан маңындағы кеш қаласында туылған. Әкесі Торғай Барлас тайпасының биі болған. Шағатай хандығына Барлас тайпасы тәуелді еді. Шағатай хандығы әлсіреді, осы кезде мемлекет тізгіні әмірлердің қолына өтті. 1360 жылдан бастап ауызға алына бастаған Темір алдымен Әмір Хүсейнмен 1370 жылдан бастап жеке өзі Мәуеренахрда билік құрды. Осы кезде болған бір соғыста жараланып, аяғының мүкіс болып қалуы себепті тарих беттерінде Ақсақ Темір (Темирлан) деп а талады.

Темір Шыңғыс ұрпағы болмағаны үшін «Әмір» деген лауазымды қолданды. Тарихтың үлкен жиһангерлерінің бірі болған Темір 1370-1405 жылдары жасаған жорықтары нәтижесіндже мемлекетінің орталығы Самарханд болған. Еділ мсеон Ганг өзеніне «Үндістан» тәңірі тауларынан Шам мен Измирге дейін кеңейтті. Осы жорықтар нәтижесінде Хорезм, Шығыс Түркістан, Иран, Әзербайжан, Үндістан Дели шекарасы сол жерге дейін жетті.

Ақсақ Темір сол кездің құдыретті әміршісі болған, ол тек қана жорықтармен жаулап алушылықтан басқа да сәулет өнеріне де өте үлкен көңіл бөлген. Ол өзін тарихта жан-жақтама есімін қалдыра білген. Ол салдырған өте үлкен сәулет өнері нің бірі Қожа Ахмет Ясауиға салған ескерткіш күмбезі. Осы кесененің салынуына тоқтала кетейік.

Қазақ халқының Түркістан қаласы ежелден-ақ маңызды қызмет атқарған. Тоғыз жолдың торабы болған бұл қала Түркі халықтарының үлкен рухани, мәдени орталығының бірі болған. Бұл қала әуелі Шауғар, кеінірек Яссы, ХV ғасырдан бастап Түркістан атауын алды. Оның аты жазба деректерде әдетте Орта Азияны Әмір Темір (1336-1405 жж) билеген кезде жиі айтылады.

Қожа Ахмет Яссауиға салынған сәулет ескерткіші Әмір Темір дәуіріндегі салынағн ең ірі төрт ескерткіштің (Самарқандағы Бибіханым кесенесі, Шахирисабздегі және Дорусиадат және Қожа Ахмет Ясауи сәлет

Answer 2

Ақсақ Темір, әдебиеттік терминдердегі "Арал төбесі" деген романды жазған көктем тұлға және қазақ әдебиетінің жетекші писателінің аты. Ол, 1945 жылы Көкшетау қаласында туған және 2012 жылы Алматыда қайтыс болып өтті.

Ақсақ Темірдің "Арал төбесі" романы, қазақ әдебиетінің туғыс кезеңдегі маңызды шығармаларының бірі ретінде аталатындарының бірі болып табылады. Бұл роман, қазақ әдебиетінде бір дайындау саласына көп үлес көрсетті, оның ағылшынша таржымасы "The Day Lasts More Than a Hundred Years" деген атаумен елде маңыздылықты алып келді.

Ақсақ Темір "Арал төбесі" романынан басқа да шығармалар жасады. Оның әдебиетке қосылатын ішінде "Сары-Арқа" романы, "Қантты азат ету", "Асыл арама", "Бетпе-бет" шығармалары сипатталуы маңызды.