Question

Монғолдар туралы мини эссе 8-9 сөйлем срочно

Answer 1

Ответ:

Моңғолдар, моңғол тілдес халықтар; алтай тіл шоғырының моңғол тілінде сөйлейтін (Моңғолиядағы халха, ойраттармен Қытайдағы баоань, дунсян, даур, барга, монгор, моңғолдар мен Ауғанстандағы моғолдар, Ресейдегі буряттар мен қалмақтар) халықтар тобының жалпы атауы. Моңғолдардың жалпы саны 7 млн-нан астам (2000). Олардың басым көпшілігі Қытайдағы Ішкі Моңғолияда (5 млн.), Моңғолияда (2 млн-нан аса) өмір сүреді. Моңғолдар үлкен моңғолоид нәсілінің орт. азиялық түріне жатады. Моңғолдардың көпшілігі будда дінінің ламаизм тармағын ұстанады. Протомоңғолдық этностардың қатарына ежелгі Қытай деректерінде келтірілетін түркі және тұңғыс-маньчжур тайпаларымен араласқан дун-ху, сяньби, хи және шивэй кіреді. “Моңғол” этнонимі 7 – 10 ғасырлардағы Қытай шежірелерінде мэн-гу, мэн-ва, мэн-гу-ли түрінде кездеседі. “Моңғол” этнонимінің пайда болуы жөнінде ғылымда бірнеше болжамдар бар. 13 ғасырда қазіргі Моңғолия мен Қытайдың солтүстік-шығысын мекендеген тайпалардың бір бөлігі Шыңғыс ханның басшылығымен көршілес тайпа одақтар мен мемлекеттік құрылымдарды (қидандарды, ұйғырларды, қыпшақтарды, таңғұттарды, меркіттерді, наймандарды, т.б.) бағындырып, біртұтас мемлекет құрды. 13 ғасырдың жартысында Шыңғыс хан империясы бөлінгенде көпшілік Моңғолдар Юаньимпериясына қарады. 14 ғасырдың 2-жартысында Юань империясы тарап, Моңғолдар Қытайдан қуылды. 15 ғасырда моңғол тілдес халықтар батыс және шығыс топқа бөлініп кетті. Моңғолдардың шығыс тобы 16 ғасырда солтүстік және оңтүстік болып бөлінді. Солтүстік Моңғолдар 16 ғасырдан бастап “Халха” деп атала бастады (қазір олардың ұрпақтары Моңғол Республикасы халқының 90%-ын құрайды). Моңғолдардың қазіргі әдеби тілінің негізі халха тілі болып табылады. Оңтүстік Моңғолдар Қытайдың құрамында қалып қойды және қазір ҚХР-дағы ішкі Моңғолияда тұрады. Батыс Моңғолияда ойраттар 17 ғасырда Жоңғар хандығын құрды, олардың ұрпақтары Моңғолиядағы, Қытайдағы Моңғолдар мен қалмақтардың құрамына енді. Барлық Моңғолдардың материалдық және рухани мәдениеті ұқсас. Дәстүрлі кәсіптері – көшпелі мал шаруашылығы (жылқы, сиыр, қой, ешкі, қодас, түйе өсіру). Егіншілік қосалқы рөл атқарады. Ішкі Моңғолияда арпа, бидай, жүгері, тары, зығыр өсіреді. Қосымша кәсібі – аңшылық. Негізгі баспанасы – киіз үй. Ер адамдар мен әйел адамдардың дәстүрлі киімдері – қапсырма шапан. Мерекелік киімдер жібек матадан тігіліп, жеңсіз кеудешемен толығады. Бас киімдер пішіні мен жасалған материалдары бойынша әр түрлі әлеуметтік топтарда бір-бірінен ерекшеленеді. Аяқ-киімдері – қалың табанды етік (гутул). Дәстүрлі тағамдары – ет (негізінен қой еті, сиыр мен жылқы етін сирек жейді), әр түрлі сүт өнімдері [ірімшік, май, сүт, айран, қымыз, сүт арағы (архи), т.б.]. Құс етін, балық, жеміс-жидектер, жабайы өсімдіктердің кейбір түрлерін тамақтарына пайдаланады. Моңғолдардың ұлттық ойындары – ат жарыс, садақ ату, күрес. Моңғолдарға будда діні 12 ғасырдың соңы мен 13 ғасырдың бас кезінде ене бастады, ламаизмнің гелугпа сектасы 16 ғасырдың соңы – 17 ғасырдың бас кезінде ғана орнықты. Моңғолдарда ауыз әдебиеті, оның ішінде батырлар жыры (моңғолдың “Гэсэр”, ойраттың “Джангар” дастандары, т.б.), саз өнері (көмеймен әндету, аспапты саз, дауысты созып ән салатын) сақталған.[1]

Answer 2

Монгол хэлэнд "монгол" гэдэг нэртэй амьтан, үнэн амьдардаг болох юм. Монгол улсынхаа хүрээнд амьдрах Монголд гурван байрлал байна: Өвөр Монгол, Халх Монгол, Буряад Монгол.

Монголын түүх нь азийн далайн дээд булан Монголын хараа бүсийн тэнгэрэн дэлхийн хамгийн их ард урд ажээ. Энэ булан нь баруун далайн дээд талын бага дунд байдаг.

Монголын түүх нь Чингис хааны удирдлага, түүний эцэг, эх, орчин үе, аймаг, ард түмэн зэргийг хүчтэй хаан, бадарч, эерэг, үхэл хангуудынх нь удирдлага, дайчин, майгаар, засаг зохиогчидынх нь түүх хэсгүүдээс тогтсон байдаг.

Монголын хамгийн том хувьсгал гурвалсан нэгдсэн байдал, хэмжээст хүч, хүмүүсийн хослолууд, үзэл бодол гэх мэт ихэмсгүй сонирхолтой хэсэг бүрийг агуулж байгаа.

Монгол улсын арван удаагийн түүх нь өнгөрсөн сая жилийн хугацаанд хаан болон хоёрдугаар хаан тамгын амьдрал, түүхий эрин том алтан хүрээнд үүрдсэн агуулсан. Улсын удирдлагын хүрээнд төрийн албаны ажилтнууд, түүхий эрин засаг захиргааны ажилтнууд, түүхий эрин ард түмэн зэргийн ажилтнууд болон санаачлагч арван удаагийн түүхийн үеийн албан ёсны хуулийн амьд байжээ.

Монголчууд ном, соёл, дуу, дугуйн сонголт, нууц үг, гажуудаг, амьдрах агуулга, өргөдөл, тархалтын амьдралыг хадгалах, хамгийн том алтан хүрээнд хүмүүсийн агуулагдмал байдал, ном, соёл, дуу, дугуйн сонголт, нууц үг, гажуудаг, амьдрах агуулга, өргөдөл, тархалтын амьдралыг хадгалах, хамгийн том алтан хүрээнд хүмүүсийн агуулагдмал байдал, ном, соёл, дуу, дугуйн сонголт, нууц үг, гажуудаг, амьдрах агуулга, өргөдөл, тархалтын амьдралыг хадгалах гэх мэт сонирхолтой юм.

Тэгэхээр, Монгол тулгарал, хүний агуулга, хэл, хэл шинж, хүний зан ёсны эрх, олон нийтээс бүрдэх хувийн хувь, мөн улсын байгалийг хангах харьцаа, дуурай, зэмсэг дайн байдаг. Монгол тулгарал, хүний агуулга, хэл, хэл шинж, хүний зан ёсны эрх, олон нийтээс бүрдэх хувийн хувь, мөн улсын байгалийг хангах харьцаа, дуурай, зэмсэг дайн байдаг.