Question

Тәуке ханның жүргәізген іс-әрекеті мен саясаты​

Answer 1

Объяснение:

Тәуке ханның аты тарихта «Жеті жарғы» заңдарымен де тығыз байланысты. Ол қазақтың атақты билерімен ақылдаса отырып, қазақтың әдет-ғұрып заңдарын, билер сотының тәжірибелерін, аса дарындылықпен айтылған түйінді биліктерді жинақтап, өзінен бұрынғы «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы» сияқты қазақ заңдарын жаңа жағдайға сай өзгертіп, толықтырып, дамыту негізінде «Жеті жарғы» атты заңдар жинағын құрастырды. «Жеті жарғы» орыс деректерінде «Тәуке хан заңдары» деген атпен белгілі. Жеті жарғыға әкімшілік, қылмысты істер, азаматтық құқық нормалары, сондай-ақ салықтар, діни көзқарастар туралы ережелер енгізілген, яғни онда қазақ қоғамы өмірінің барлық жағы түгел қамтылған. Оларда орта ғасырдағы қазақ қоғамының патриархаттық-феодалдық құқығының негізгі принциптері мен нормалары баянды етілген. Қазақша «жарғы» әділдік деген ұғымды білдіреді. Жеті жарғы» - жеті әдеттік құқықтық жүйеден тұратын қоғамдық қатынастарды реттейтін салалардың жиынтығы. Олар: жер дауы, жесір дауы, құн дауы, бала тәрбиесі және неке, қылмыстық жауапкершілік, рулар арасындағы дау, ұлт қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

1-жарғы.Көтеріліс жасап,бүлік шығарған кісілерге өлім жазасы бұйырылсын.(Бұл жарғы мемлекеттің бүтіндігі талабынан туды).

2-жарғы.Түркі халқының мүддесін сатып,елге опасыздық еткендер өлім жазасына бұйырылсын.(Бұл жарғы халықтың ортақ мүддесі –елдің бүтіндігін қорғаған біртұтас қоғамдық сананың жемісі).

3-жарғы .Мемлекет ішінде жазықсыз кісі өлтіргендер өлім жазасына бұйырылсын.(Бұл жарғы да жабайылықтың төменгі сатысына тән кісі өлтірішулікке тыйым салған және мәдениеттіліктің белгісі ретінде танылуға тиіс өте елеулі жаңалық).

4-жарғы.Өзге біреудің әйелімен зинақорлық жасап,ақ некені бұзушыларға өлім жазасына бұйырылсын.(Бұл жарғы да шаңырақтың бірлігін қамтамасыз еткен,неке парызына адалықты талап еткен маңызы зор жаңалық).

5-жарғы.Өреде тұрған,тұсаулы жүрген сәйгүлік атты ұрлаған кісіге өлім жазасы бұйырылсын.(Ол кезде «ер қанаты – ат» елдің,мемлекеттік соғыс күші ретіне бағаланады).

6-жарғы.Төбелесте мертігуің түріне қарай төмендегіше мүліктей құн төленсін: а)біреудің көзін шығарған кісі айыпқа қызын береді,ал қызы жоқ болса қыздың қалыңмалын береді. ә)төрт мүшенің бірін мертіктірген кісі айыпқа ат береді.

7-жарғы.Ұрланған жылқы өзге де құнды мүлік үшін он есе артық айып төлеттірілсін.

Answer 2

Тәуке ханның іс-әрекеттері мен саясаты қазіргі күнге дейін тарихи даму жасап келеді. Тәуке хан, XVIII ғасырдың ортасында Қазақстанның орта жүзінде туған және оның кеңестері бірінші қазіргі Қазақстанның жергілікті хандығының құрғаны болып табылады. Тәуке ханның іс-әрекеттері мен саясаты қазіргі Қазақстанның тарихи мен культуралық дамуын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.

Тәуке ханның іс-әрекеттерінің кейбір өзгерістері шундай:

1. Шетелдік қарулылардың қорғауы: Тәуке хан, қазіргі Қазақстанның егіндігін қорғау және шетелдік қарулылардың көміріміні басқару үшін кез келген әдістемелік жасауларды қолданды.

2. Тұңғиық саясаты: Тәуке ханның саясаты қазіргі Қазақстанның тұңғиық басқармасын күшейту жолында болды. Оның мақсаты тұңғиық жерлерді қаза түсіру және байланысқан кеңес ұйымдарын жасау болды.

3. Сауда саясаты: Тәуке ханның царствоның экономикалық дамуына көмек көрсету үшін сауда саясатын жасауы керек болды. Ол тауарларды көлік арқылы өткізуді ұсындады.

4. Еуропалық жолдарды қолдау: Тәуке хан, Ресей мен Еуропаның жолында қазіргі Қазақстан жеріне емес, ал елінің экономикасын және технологиясын дамыту үшін еуропалық жолдарды қолдау жасады.

5. Жасау үшін жер тартау: Тәуке ханның царствосын дамыту үшін жер тарту және ауыстыру жұмыстарын жасау үшін қазақтың ресурстарын пайдалануды.

Тәуке ханның іс-әрекеттері Қазақстанның тарихи мен культуралық дамуын қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Оның саяси қаржыландырылуы, қорғалуы, жарықтыра қоятын кеңес ұйымдарының жасалуы және экономикалық дамуы қазіргі күнге дейін көтерілген Қазақстанның дамуын қалыптастыруда ең басты факторлардан бірі болды.