Question

СРОЧНО Мустафа Кемальдин Ататурктин саясатына бага бериниз

Answer 1

Ответ:

Ататүрк Мустафа Кемаль (12. 3. 1881, Салоники - 10. 11. 1938, Стамбул) - Түркия Республикасынын негиздөөчүсү жана анын тунгуч президенти (1923-38); көрүнүктүү мамлекеттик жана аскер ишмери. Ататүрк («түрктөрдүн атасы») деген фамилия ага Түркиянын Улуттук улуу жыйыны (парламент, ТУУЖ) тарабынан берилген (1934). Стамбулдагы Аскер академиясын бүтүргөн. Жаш түрктөр революциясына (1908), Италия-Түркия согушуна (1911-12), 2-Балкан согушуна (1912-13) катышкан. 1-дүйнөлүк согушта дивизиянын командиринен жана фронттун командирине чейин жетип, генерал чинине жана паша армиянын титулуна татыктуу болгон; Дарданеллди коргоодо (1915) көрүнүктүү роль ойногон. Кавказ (191617), Сирия-Палестина (1917-18) фронтторунда жогорку командачылык кызматын аткарган. 1919-жылдан Анатолияда улуттук-боштондук кыймылына (кемалчылар) жетекчилик кылат. Сакарье дарыясынын жанындагы жеңиши (1921) үчүн ТУУЖ ага маршал чинин жана «Гази» («Жеңүүчү») титулун ыйгарат. Ататүрктүн жетекчилиги астында түрк аскерлерп англиялык-грек баскынчыларды өлкөдөн кууп чыгат (1922). Ататүрк Түрк республикасынын президенти катары өлкөнүн коомдук-саясий, социалдык-экономикалык маданий турмушунун өзгөрүшү үчүн зор иштерди жасаган. Анын жетекчилиги м-н 1922-ж. султандык бийлик жоюлуп, Түркия республика болуп жарыяланат (29. 10. 1923). Жаңы сот кодекстерин киргизип, агартуу тармагында жаңычыл өзгөртүүлөргө жол ачкан, араб алфавитинин ордуна латын алфавитин кабыл алып, түрк тилин өнүктүргөн, эскпрген каада-салттарды четке кага, аял-эркекке бирдей укук берилген жана европалыктарча кийим кийүүнү киргизген, улуттук маданияттын сакталышына жана өнүгүшүнө шарт түзгөн. Улуттук суверенитет м-н идеологияны жогору коюп, өнөр жай м-н айыл чарбасын жаңыча өнүктүрүү, күчтүү армияны түзүү, башка мамлекеттер м-н тең укуктуу мамиледе болуу саясатын жүргүзгөн. Бишкек шаарындагы саяба бакка Ататүрк ысмы берилип, эстелиги тургузулган.

Answer 2

Мустафа Кемаль Ататюрк, 1881-1938 жылдардың алдында Түркия Республикасының осал негізін түсірген Түркияның қызметкері мен саясаткері болған. Оның саясаты Түркияның жаңа жолдарда дамуына, демократияны жаңалауына, диндік ерекше негіздерді жасауға тырысқан.

Оның саясатының басқауында:

1. Секюлярлік: Ататюрк Түркияның секюляр мемлекетке айналуын жеткізу үшін ресми діндердің саясаттағы қосымшаларын алдады. Бұл Түркия Республикасының бастауында ресми религияны тыс алуын қамтамасыз етті.

2. Латын әліпбиі: Ол 1928 жылы Түркияда латын әліпбиін жариялауда. Бұл қауіпсіздік, байланысты және өзгерістерге ашық әліпбіні пайдалану үшін атақтасу болды.

3. Ұйғыршылық: Ататюрк жүзеге асыру жат жерінде түркізмдерді қолдану үшін ұйғыршылықты теңдеген.

4. Қызықты жағдайда тарауды білдіру: Ол үкіметке қайта қарушылық көрсеткен жерді тазарту және бастапқы мақсаттарды орындау жолында жұмыс істеді.

5. Теңіз таңбаларын басып тастау: Түркияда кіші шаңдарда теңіз таңбаларын басып тастау арқылы экономикалық жетекшілік пен қоғамдық жерекше мақсаттарды жетілдіру үшін жұмыс істеді.

Содан кейін Мустафа Кемаль Ататюрк Түркияның басқа өзгерістерін жүзеге асырды. Түркияның жаратушысы болушы өмірі 1938 жылы аяқталды. Ататюрктың саясаты үшін мемлекеттің мәні мен өзіге хас жерде алынған мемлекеттік күштерін жасауға салықты ресми діндердің өсуі жатты. Түркияда оның атындағы бірнеше аймақтардың атында Ататюрк жергілікті байланыс жасайды, сондықтан оның саясаты сөйлеуге болмайды.