Question

1. Што абазначае дзеяслоў як часціна мовы? 2. Якая форма дзеяслова толькі называе дзеянне, але не мае форм часу, асобы і ліку? 3. Якія дзеянні абазначаюць безасабовыя дзеясловы? Прывядзіце прыклады такіх дзеясловаў. 4. У якой форме ўжываюцца назоўнікі пры непраходных дзеясловах? 5. Якія дзеясловы называюцца зваротнымі? Прывядзіце прыклады . 6. Якія чАсавыя формы маюць дзеясловы закончанага і незакончанага трывання? 7. Формы дзеясловў якога ладу выражаюць пабуджэнне да дзеяння? Формы дзеясловаў якога ладу абазначаюць дзеянне, магчымае пры пэўных умовах? Прывядзіце прыклады. 8. Якімі спосабамі утвараюцца дзеясловы?

Answer 1

Кантрольныя пвтанні і заданні

Answer 2

1. Дзеяслоў (глагол) у мове абазначае дзеянне, стан ці працэс.

2. Назвальная форма дзеяслова абазначае дзеянне, але не мае формы часу, асобы і ліку. Гэтая форма таксама называецца "інфінітыўным" дзеясловам. Напрыклад, "гуляць", "спяваць", "чытаць".

3. Безасабовыя дзеясловы абазначаюць дзеянні, якія здзяйсняюцца без адзінкі, якая іх здзяйсняе. Прыйшлося быць уважлівым да кантэксту, каб зразумець, хто ўжывае дзеянне. Прывядзу прыклады: "сніцца" (сніцца каму-небудзь), "вець" (вець каму-небудзь).

4. Непраходныя дзеясловы ўжываюцца ў форме творага назоўніка. Напрыклад, непраходны дзеяслова "падыходзіць" можа мець назоўнік "падыход".

5. Зваротныя дзеясловы абазначаюць дзеянне, якое асоба робіць сама да сябе. У беларускай мове такія дзеясловы звычайна маюць суфікс "-ся" або "-сь". Прыклады: "мыцься", "гатавацься", "асцярожыцца".

6. Дзеясловы закончанага і незакончанага трывання ў беларускай мове маюць такія часавыя формы:

   • Закончанага трывання: минулы час (даконаны і недаконаны стан)
   • Незакончанага трывання: теперашні і будучы час (недаконаны стан)

7. Формы дзеясловаў, якія выражаюць пабуджэнне да дзеяння, называюцца "старонкавымі" формамі, а формы, якія абазначаюць дзеянне магчымае пры пэўных умовах, называюцца "умовнымі" формамі. Прыклады:

   • Старонкавыя формы: пачатковы спосаб (гуляй, спявай), наказавы спосаб (гуляй, спявай)
   • Умовныя формы: 1-шая форма (б адкрыў, б спяваў), 2-шая форма (б адкрыў, б спяваў)

8. Дзеясловы могуць утварацца рознымі спосабамі, уключаючы афіксальныя (прылічэнне суфіксаў, прэфіксаў, заканчэнняў), нішчэнне гукавых змяншэнняў і змяншэнняў на мяккі знак, а таксама ўтварэнне па марфалагічных правілах. Напрыклад, ад глагола "гуляць" можна ўтварыць "прагуляць" (прылічэнне прэфікса "пра-") або "гуляці" (змяншэнне гукавой "а" на "і").